“Prawo rodzinne nie różnicuje rodzaju małżeństwa. Konstrukcja prawna budująca związek małżeński jest taka sama zarówno w odniesieniu do małżeństw bezdzietnych, jak i do małżeństw z pełnoletnimi czy małoletnimi dziećmi. Tymczasem projektodawcy nowej ustawy wprowadzają rozróżnienia godzące w równość małżeństw” – napisała Polska Federacja Ruchów Obrony Życia w Stanowisku ws. projektu ustawy nt. rozwodów udzielanych przez urzędy stanu cywilnego.
Mając na uwadze projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Numer projektu: UDER24), jaki ukazał się na stronie Urzędu Rady Ministrów, stanowisko w tej sprawie przedstawia 40 organizacji prorodzinnych, zrzeszonych w Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia:
1. Projekt ustawy zmieniającej Kodeks rodzinny i opiekuńczy przez wprowadzenie rozwodu pozasądowego, w praktyce „na życzenie” obojga małżonków bezdzietnych lub z pełnoletnimi już dziećmi, godzi w powagę i znaczenie instytucji małżeństwa. Jest kolejnym destrukcyjnym krokiem po rezygnacji z przeprowadzania procesu pojednawczego w sprawach rozwodowych. Posiedzenia pojednawcze miały na celu wsparcie małżeństwa przeżywającego kryzys, a ich likwidacja spowodowała wzrost liczby rozwodów. Proponowane wprowadzenie rozwodu pozasądowego stanowi zatem kolejny krok niszczący spójność społeczną i poczucie wzajemnej odpowiedzialności.
2. Urzędnik Stanu Cywilnego, który według projektu ustawy przyjmuje zgodne oświadczenia małżonków o trwałym i zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego, nie ma żadnych sposobów weryfikacji prawdziwości tych oświadczeń. Może to prowadzić do nadużyć, co nie sprzyja rzetelności postępowania administracyjnego. Sąd ma w tej kwestii prawne możliwości ustalenia prawdy obiektywnej o rzeczywistym rozkładzie pożycia.
3. Proponowane rozwiązania w uzyskaniu rozwodu poza sądem idą tak daleko, że formalności z tym związane mogą być przeprowadzone w każdym urzędzie stanu cywilnego na terenie kraju. Takie rozwiązanie prawne stanie się kolejnym sygnałem dla małżonków, którzy przeżywają jakikolwiek kryzys w związku, do ułatwionego rozwodu często bez należytej rozwagi. Będzie to prowadzić do oczywistej banalizacji znaczenia związku małżeńskiego i powszechności rozwodów oraz sprzyjać rozpadowi tkanki społecznej i nietrwałości więzi rodzinnej. Rozwiązania te są w oczywistej sprzeczności z Konstytucją RP oraz Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, które podkreślają znaczenie i potrzebę istnienia małżeństwa i rodziny.
4. Prawo rodzinne nie różnicuje rodzaju małżeństwa. Konstrukcja prawna budująca związek małżeński jest taka sama zarówno w odniesieniu do małżeństw bezdzietnych, jak i do małżeństw z pełnoletnimi czy małoletnimi dziećmi. Tymczasem projektodawcy nowej ustawy wprowadzają rozróżnienia godzące w równość małżeństw.Wprowadzają bowiem jakby dwa rodzaje małżeństw: te z małoletnimi dziećmi oraz te mniej ważne, bez małoletnich dzieci, których funkcjonowanie można bagatelizować prawnie oferując szybki i łatwy rozwód. Zwracamy uwagę, że w takich małżeństwach mogą znajdować się dzieci wprawdzie pełnoletnie, ale chore, wymagające opieki obojga małżonków lub dzieci jeszcze uczące się, niesamodzielne, dla których pełna rodzina i oparcie się na obojgu rodzicach tworzących wspólny dom, nadal ma duże znaczenie.
Odpowiedzialny i przewidujący ustawodawca powinien mieć na uwadze wszystkie, wielorakie potrzeby ludzkie i skutki projektowanych przez siebie rozwiązań prawnych.
5. Projekt z jednej strony wprowadza maksymalne ułatwienia dla rozwodów pozasądowych, a z drugiej utrudnienia, jeżeli jeden z małżonków chciałby unieważnić w ten sposób uzyskany rozwód na drodze administracyjnej. W takiej sytuacji konieczne byłoby postępowanie sądowe, co z pewnością jest trudniejsze dla wielu osób.
Nie do zaakceptowania jest tak tendencyjne różnicowanie, czyli ułatwianie rozwodu, przy jednoczesnym utrudnionym postępowaniu, zmierzającym do ewentualnego przywrócenia związku małżeńskiego i życia rodzinnego.
Mając powyższe na uwadze wnioskujemy o rezygnację z projektu rozwodów udzielanych w procedurze pozasądowej.
W imieniu Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia
Jakub Bałtroszewicz, prezes – Fundacja Jeden z Nas
ks. Tomasz Kancelarczyk, wiceprezes – Fundacja Małych Stópek
Grzegorz Nienartowicz, wiceprezes – Fundacja Ku Pełni Życia
Magdalena Bartoszewicz – Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna
Maria Gondek – Fundacja Fala Życia
Ewa Kowalewska – Klub Przyjaciół Ludzkiego Życia – HLI Polska
Rafał Szczypta – Rycerze Kolumba
oraz Antoni Szymański – Pro Ecclesia et Populo
Warszawa, dnia 30 czerwca 2025 r.